URBAAN
STUDIO
INTRO
Sinds begin oktober 2019 woon ik nu in Santa Fe, Mexico City en tijdens mijn verblijf heb ik veel zaken opgemerkt ten behoeve van de openbare ruimte hier in dit gebied en Mexico. Omdat ik een tijdje Spaanse les heb gevolgd op de IBERO universiteit liep ik elke dag op en neer door een gebied met kantoren van grote nationale en internationale bedrijven. Al lopend stuit je op verschillende problemen van toegankelijkheid maar ook qua gevoel van veiligheid in dit gebied. Als voetganger voel je je te gast omdat de publieke ruimte vooral is ingericht voor de auto. De private gebieden zijn tot tegenstelling van de publieke ruimtes veel beter ingericht en zien er piek fijn uit. Er staat helaas wel altijd een hek omheen en is vaak niet toegankelijk. Dat er een hek om staat heeft ook zijn redenen en zal ik verder in deze blog toelichten. Maar omdat er een hek of muur om de gebouwen staat maakt dat mensen in een bubbel leven en dat heeft een impact op de openbare ruimte. Alles wat zich buiten de bubbel afspeelt telt niet echt mee..
In deze blog en ontwerpend onderzoek wil ik een aantal observaties onder de aandacht brengen en in de vorm van twee probleemstellingen, drie verbeteringsvoorstellen doen voor de omgeving van Santa Fe. Ik heb een testgebied gekozen waar van ik vind dat er makkelijk veel verbeterd kan worden en aan dit gebied zal algemene ontwerp principes gekoppeld worden die ook toepasbaar zijn voor andere woon of werk plekken in Santa Fe.
OBSERVATIES
Al rijdend met de auto of bus door Santa Fe, Mexico zie je imposante gebouwen met hun grote logo’s op hun moderne meestal glazen vliesgevels. Dit gebied is goed toegankelijk met de auto en bus maar voor voetgangers of fietsers is het moeilijk jezelf te transporteren. Santa Fe is gelegen in het hoger westelijke gedeelte van Mexico City en heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis van zand winning gebied, vuilstort en tot wat het nu is, een nieuw modern business centrum van Mexico City. Het tweede wat me opvalt is dat beveiliging in dit gebied in hoge orde aanwezig is. Alle gebouwen zijn op de begane grond opgedeeld met hoge hekwerken met daarachter prachtige goed onderhouden tuinen. In deze tuinen vind je bijna geen mensen behalve hard werkende onderhoudsploegen. Deze werkers zijn dagelijks bezig met het knippen, maaien en sproeien van deze tuinen zodat het gras altijd groener lijkt dan dat van de buren.
​
In Mexico is het gebruikelijk om elk kantoor of residentiële gebouwen redelijk tot zwaar te beveiligen omdat criminaliteit helaas in hoge orde aanwezig is in dit land. In Mexico is er een hoge ongelijkheid van rijk en arm. Dit is ook helaas niet zonder gevolgen voor de beleving van de openbare ruimte en heeft een grote impact. Omdat veel mensen zich met hun auto verplaatsen van parkeergarage naar parkeergarage, is vaak het enige wat ze te voet afleggen in een overdekt pand van een shoppingmall, kantoor of appartementencomplex. Of te wel wie het kan betalen verplaatst zich hier van bubbel tot bubbel. De welgestelde mensen leven daarom hier in hun SANTA FE BUBBEL.
In het kort zal ik de ontstaansgeschiedenis van Santa Fe beschrijven en hoe Santa Fe is uitgebloeid tot een modern woon en werkgebied. In 1930 is begonnen met het ontginnen van zand voornamelijk voor de constructie industrie van Mexico City. Door de geologische vorming van de bergen, lagen de zandafzettingen in oost-westelijke richting. Na het afgraven van het zand bleven grote diepe geulen van ruim 20km lang, 4km breed en op sommige plekken wel 100meter diep in deze richting. Dit maakt dat er nu maar weinig noord-zuidelijke verbindingen zijn in Santa Fe. In Oost-westelijke richting is wel een goede verbinding, van oorsprong door de verbinding tussen Mexico City en de ten oosten liggende stad Toluca. Richting Toluca rij je wel richting de bergen en daarom heeft Santa Fe een groot hoogteverschil tussen het hoogste en laagste gedeelte van ruim van ruim 200 meter. Het is daarom ook niet vreemd dat iedereen zich per auto of bus verplaats. Dit maakt het lopen en fietsen in Santa Fe moeilijk. Wellicht met een elektrische fiets of sportfiets kun je het hoogte verschil overbruggen maar met een gewone fiets wordt dat lastig. Daarom zal je hier ook geen publieke fietsen vinden in tegenstelling tot het centrum van Mexico-Stad
In de jaren 60 werd het ontginnen van zand stop gezet omdat het steeds moeilijker werd om zand te winnen. Het overgrote deel van de mijnen zijn toen over gedragen aan het Federaal District en daarna gebruikt als vuilstort tot aan de jaren 80. Nog voordat alle vuilstorten waren gesloten is een plan gemaakt om Sant Fe te ontwikkelen.
In 1982 is als eerste de Universiteit van IBEROAMERICANA gebouwd, dat een schitterende semi publieke ruimte heeft. Om deze campus te kunnen bewonderen moet je jezelf wel aanmelden als bezoeker. Het hele campus gebied is omheind door een hekwerk en bij de ingangen staan poortjes waarbij je kan inchecken met een pasje als je daar studeert of werkt. Eenmaal binnen kun je vrij rondlopen in de tuinen en zie je veel studenten de buitenruimtes intensief gebruiken in tegenstelling tot de private ruimtes van kantoren of wooncomplexen.
In jaren 90 werd het plan ontwikkeld om op de vuilstort te bouwen door miljoenen kilo's aan zand over de vuilstort te brengen. Vervolgens is het Centro Santa Fe shopping mall (de grootste is van Latijns America) gebouwd met daaronder dus de vuilstort. Na de bouw van het winkelcentrum ging het hard met de ontwikkeling van Santa Fe. Nu zijn vele internationale bedrijven gevestigd en residentiële gebouwen voor mensen die vlakbij hun werk willen wonen.
In 2017 is het nieuwe multifunctioneel Park La Mexicana geopend dat ontworpen is door de Landschapsarchitecten Mario Schjetnan en architect Víctor Márquez. Een prachtig modern park met veel functies en activiteiten.
Naast de grote shopping mall Centro Santa Fe zijn er nog 5 ander shopping malls die het gevoel van de Santa Fe bubbel vergroten. Dit komt omdat waar je ook woont in Santa Fe je alles in de buurt hebt en je dus comfortabel in je bubbel woont/werkt of boodschappen doet. Het is namelijk niet prettig om ver te moeten rijden in Santa Fe want op een normale (niet COVID-19 tijd) doordeweekse dag kan het enorm druk zijn op de wegen en moet je niet vreemd opkijken als je gerust 20 min in de file staat om naar je bestemming te komen. Een hoge bovengrondse trein verbinding is nog in constructie maar is voornamelijk bedoeld voor het verbinden van de Hoofdstad met Santa Fe en rijdt uiteindelijk door naar Toluca. Dit zal dus het onderlingen verkeer binnen Santa Fe niet zo snel veranderen. Gepland staat overigens dat deze trein gaat rijden in 2022 maar het ziet er naar uit dat deze pas velen jaren later gaat rijden in verband met de wisseling van politieke machten.
PROBLEMATIEK en TEST LOCATIE
Met deze observaties zie ik voornamelijk twee redenen waarom de openbare ruimte van Santa Fe in de knel komt.
-
Het feit dat door het grote hoogte verschillen in de regio iedereen zich transporteert met de auto of bus maakt dat de gemotoriseerde voertuigen de baas is in Santa Fe en veel ruimte inpikt ten opzichte van de voetganger of fiets. Men verplaatst zich van bubbel tot bubbel in een bubbel met vier wielen en airconditioning.
-
Door alle omheiningen voor de beveiliging van de gebouwen worden ruimtes opgedeeld en is het als voetganger niet makkelijk om je vrij te bewegen. Voetpaden worden voornamelijk tussen de rijwegen en hekwerken gewurmd. Als voetganger loop je daarom tussen de bubbels door in een slecht beheerd gebied.
Door al het verkeer zijn de wegen extra breed en voetgangers komen in de bedrukking tussen het hekwerk en de weg. Een oplossing is dus niet zo simpel als het aanleggen van fietspaden i.p.v. rijwegen in verband met de grote hoogte verschillen. Of het weghalen van omheiningen omdat je deze nodig hebt voor de beveiliging. Daarom wil ik in een ontwerpend onderzoek ontwerp principes toelichten die zich meebewegen met het Santa Fe bubbel gevoel. Het gaat daarom niet in mijn plan om het doorprikken van de bubbels maar om betere en grotere bubbels te creëren. Het gaat er daarbij om betere en ruimere verbindingen te leggen op de afstanden die men te voet kan afleggen. Om dit verder toe te lichten heb ik een testgebied gekozen om te laten zien hoe dit zou kunnen.
Het test gebied voor dit ontwerpend onderzoek ligt op de weg van de Universiteit IBERO naar mijn huis wat ik te voet kan afleggen. In dit gebied staan onder andere de hoofdkantoren van:
-
Grupo Bimbo (groot bedrijf van brood en andere voedingsmiddelen)
-
FedEx Mexico (multinational bezorg service bedrijf)
-
Citibanamex (tweede grootste bank van Mexico)
-
IBM (multinational tech bedrijf)
Niet de minste bedrijven. Toch heeft dit gebied een aantal problemen. De openbare ruimte heeft een enorm aantal vierkante meters aan verharding door een te brede wegen die niet efficiënt wordt gebruikt. De weg is onoverzichtelijk en iedereen rijdt kriskras door elkaar. Als voetganger voel je je daarom niet veilig als je in je lunchpauze bij een voedselkraampje wat eten wil kopen. Ook ligt de parkeerdruk zo hoog dat er shuttle bussen worden ingezet om ergens anders te kunnen parkeren. Dit komt door te weinig parkeer ruimtes omdat de kavels relatief klein zijn in dit gebied ten opzichte van de naastgelegen kavels van bijvoorbeeld IBERO en Citibanamex.
TEST LOCATIE
VOGELVLUCHT
KANTOREN GEBIED SANTA FE
VOGELVLUCHT
ONTWERPEND ONDERZOEK
In de onderstaande kaartjes van de bestaande situatie is te zien dat de kavels kleiner zijn dan die van de omgeving en dat om elke kavel een omheining staat. De kavels zijn daardoor onderling ook nog eens verdeeld. De lange brede weg van wel 10 meter breed doorkruist het gebied en splitst het daarom in tweeën. Op deze tweerichtingsweg mag niet geparkeerd worden. Verder heeft elk gebouw zijn eigen entree en parkeergarage wat veel ruimte opeist tussen de zuidelijke gebouwen.
BESTAANDE SITUATIE
BESTAANDE SITUATIE SANTA FE
MODEL 1
In het volgende model wil ik laten zien door de tussenliggende omheining weg te halen de gebouwen al veel vrijer komen te liggen en er meer ruimte is voor groen en collectieve ruimtes tussen de kantoren. Door de 10 meter brede weg te versmallen naar 6 meter creëer je veel meer overzicht in het verkeer waardoor er betere verbindingen ontstaan. Verder laat ik de weg slingeren om de snelheid van de auto’s eruit te halen en kan er ook veel meer groen gerealiseerd worden waardoor het koeler wordt op straat.
​
De vrij gekomen ruimtes kunnen worden benut door vrijliggende voetpaden en meer groen. Door betere voetpaden aan te leggen wordt het aangenamer om in je lunchpauze naar een van de voedselkraampjes te lopen. Door de vrij gekomen ruimtes kunnen er betere en gezondere kantoortuinen gemaakt worden. Zo kom je meer tot rust en dat levert een betere werkflow. Op deze manier ontstaan er grotere verblijfsbubbels i.p.v. de relatief kleine kantoor kavels.
MODEL 2
In het tweede model neem ik het campus model van IBERO over, naast de ingrepen van het eerste model. Door het hekwerk om het hele gebied te leggen en twee entrees te maken aan de zuid-oostzijde en de noord-westzijde, wordt het gebied één grote campus bubbel van meerdere bedrijven. Op deze manier wordt er veel meer ruimte gecreëerd en is het veel makkelijker om door het gebied te lopen. Dit vergroot de cohesie en uitwisseling tussen bedrijven maar dat kan ook voor woongebieden. Hierdoor krijgt het hele gebied één identiteit die vergelijkbaar is van de kantoortuinen. Het gebied kan hierdoor collectief beheerd worden door de bedrijven.
CONCLUSIE
Vanuit dit ontwerp ben ik tot de volgende drie conclusies gekomen die kunnen bijdragen aan het verbeteren en vergroten van de Santa Fe bubbels.
-
Door onderlingen omheiningen weg te halen kunnen er grotere collectieve bubbels gecreëerd worden. Dat vergroot de gebruikskwaliteit en beleving van gebieden.
-
Minder brede wegen vergroten de veiligheid en overzichtelijkheid in gebieden waar veel voetgangers lopen. Door het versmallen levert het ook meer ruimte op voor groen wat als bijkomend voordeel lijdt tot verkoeling van de straten.
-
Een campus model met één omheining van meerdere kantoren of appartementen gebouwen creëert nog meer ruimte en bewegingsvrijheid dat de onderlingen cohesie vergroot. Een bijkomend voordeel is dat omheind gebied een identiteit krijgt van de kantoren en dat de bedrijven het beheer gezamenlijk kunnen overnemen.
Ik hoop dat ik met deze blog ontwerpers kan inspireren om anders na te denken over de openbare ruimte en onderlingen verbindingen in Santa Fe. Deze conclusies kunnen worden gebruikt bij het verbeteren van bestaande gebieden of worden meegenomen tijdens de ontwikkeling van nieuwe gebieden. De corona pandemie heeft maar weer eens bewezen hoe belangrijk ruime openbare gebieden zijn en dat we elkaar de ruimte moeten geven voor gezonde groene ruimtes.
​
Tot slot wil ik opmerken dat dit ontwerpend onderzoek onafhankelijk tot stand is gekomen. Alle informatie wat is gebruikt in dit onderzoek zijn afkomstig van openstreetmap.org, Wikipedia en Google Earth. Heeft deze blog u geïnspireerd en wilt u met mij samenwerken aan stedelijke vraagstukken? klik dan HIER om contact op te nemen.
​
Thibo Felipe Duifhuizen
Urban and landscape designer